Σπύρος Λαζαρίδης
Συζήτηση με τα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου Χωρυγίου Κιλκίς: «Ένα βιβλίο γεννιέται»
Μαγευτικό Ηλιόλουστο, 01-04-2024
Αν και Πρωταπριλιά η πρώτη απάντησή μου στην πρώτη σας ερώτηση έχει στις δύο πρώτες λέξεις της την αλήθεια. Οπότε, ας μην παρασυρθούμε από τις συνήθειες της ημέρας κι ας πούμε αλήθειες, ακόμα και στις δύσκολες ερωτήσεις όπως είναι η δεύτερη και η τρίτη. Σας ευχαριστώ πολύ, εσάς και τον δάσκαλό* σας, για την ευκαιρία αυτή να μιλήσουμε για βιβλία.
1. Τι είδους βιβλία γράφετε;
Είναι αλήθεια πως τα βιβλία μου ανήκουν σε διαφορετικά είδη γραφής. Έχω γράψει βιβλία με ποιήματα δικά μου, έχω ανθολογήσει ποιήματα άλλων σε βιβλία μου. Έχω γράψει μελέτες που κι αυτές ανήκουν σε διαφορετικά θέματα. Μου άρεζε να οδηγώ μοτοσυκλέτα και να διαβάζω λογοτεχνία, οπότε η πρώτη μου μελέτη αφορούσε την έρευνα που ένωνε τις δύο αγάπες σε ένα βιβλίο: πώς εμφανιζόταν η μοτοσυκλέτα και οι άνθρωποι που την οδηγούσαν μέσα στην ελληνική λογοτεχνία; Αυτό το βιβλίο έκανε δύο εκδόσεις κι όταν ήρθε η σειρά για τρίτη έκδοση προτίμησα να γράψω μια ανθολογία αντί για μελέτη˙ έτσι γεννήθηκε και το πρώτο μου βιβλίο-ανθολογία με ποιήματα και διηγήματα Ελλήνων και Ελληνίδων λογοτεχνών που είχαν ανάμεσα στις λέξεις του τη μοτοσυκλέτα!
Μου άρεζε να βρίσκω απαντήσεις στις απορίες μου και όταν δεν τις έβρισκα σε βιβλία άλλων, έγραφα τα δικά μου. Έτσι προέκυψαν βιβλία με θέματα ιστορικά. Ο τόπος όπου γεννήθηκα και ο τόπος όπου μεγάλωσα, ένα χωριό του Κιλκίς και η Θεσσαλονίκη, αποτέλεσαν το θέμα των ιστορικών βιβλίων μου, μετά από πολύχρονες έρευνες.
Ζήλευα τους ανθρώπους που είχαν την ικανότητα να διηγούνται ιστορίες. Έτσι κατάφερα, μετά από πολλά χρόνια που έγραφα τα ποιήματά μου και τις μελέτες μου, να γράψω και μια συλλογή με διηγήματα.
Η διάθεση να διηγούμαι κι εγώ ιστορίες με οδήγησε στην ανάγκη να γράψω και θεατρικά έργα, ένα από τα οποία το τύπωσα σε βιβλίο.
Ακόμα και στα ιστορικά μου βιβλία, είχα μια αγωνία, να ανακαλύπτω ανθρώπινες ιστορίες όταν μιλούσα για τόπους και περιοχές. Έτσι, τώρα ετοιμάζω το νέο μου βιβλίο που θα είναι η βιογραφία ενός σημαντικού ανθρώπου της Τέχνης της χώρας μας.
2.Ποιο είναι το αγαπημένο σας βιβλίο που έχετε γράψει;
Πολύ δύσκολη ερώτηση σε έναν συγγραφέα! Στην ουσία δεν υπάρχει απάντηση σε τέτοια ερώτηση. Οι αληθινοί συγγραφείς, αυτοί δηλαδή που γράφουν επειδή τους το λέει η ψυχούλα τους και όχι επειδή ανταποκρίνονται σε κάποια παραγγελία, γράφουν για πράγματα που αγαπάνε ή για πράγματα που τους βασανίζουν το μυαλό και την καρδιά. Επειδή όμως θεωρώ πως η κινητήρια δύναμη σε έναν συγγραφέα είναι να θέλει να διηγηθεί ιστορίες που έφτιαξε με το μυαλό του και τις πέρασε στο χαρτί για να φτάσουν και σε άλλους ανθρώπους, αγαπώ ιδιαιτέρως τη συλλογή μου με τα διηγήματα: Ίχνη όζας. Αν και γράφω από το 1982 και το πρώτο μου βιβλίο βγήκε το 1986, αυτό το βιβλίο του 2013 κατέχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου.
3.Από τα ποιήματά σας ποιο είναι το αγαπημένο σας;
Εδώ τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα. Ανάλογα με τη διάθεσή μου και με τις διάφορες κοινωνικές και πολιτικές συγκυρίες έρχονται συγκεκριμένοι στίχοι στο μυαλό μου. Καθώς κουβεντιάζω μ’ εσάς, λοιπόν, αυτήν την πρώτη ημέρα του Απριλίου και με όσα γίνονται γύρω μας, σε μια επικαιρότητα όπου κυρίαρχο ζήτημα είναι οι αλήθειες ή τα ψέματα διαφόρων ανθρώπων που βρίσκονται σε σημαντικές θέσεις και επηρεάζουν με τις αποφάσεις τους τις ζωές μας, ξεχωρίζω το παρακάτω ποίημα, που γράφτηκε Απρίλιο κι αυτό και βρίσκεται στο τελευταίο μου ποιητικό βιβλίο:
ΤΑ ΨΕΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΕΥΧΩΝ
Στο τέμπλο αυτό οι άγιοι είναι κουρασμένοι.
Όλη νύχτα καθαρίζουν τις προσευχές,
ξεδιαλέγουν τα ψέματα
και τα βάζουν στην άμμο με τα κεριά για τους νεκρούς,
να πάρουν λίγη από την αλήθεια τους.
Οι νεκροί είναι αλλιώς˙
ή τους τιμάς ή δεν τους θυμάσαι,
δεν τους ικετεύεις αυτούς να πουν την καλή την κουβέντα για σένα!
Το πρωί ξαναπαίρνουν οι άγιοι τα ψέματα στις εικόνες τους,
να μην καταλάβουν οι χθεσινοί ικέτες.
Αυτά είναι εκείνη η θαμπάδα στο γυαλί,
πού όσο και να τρίβει ο νεωκόρος,
δε φεύγει.
Το άλλο βράδυ το ίδιο.
Πρωί το πρωί ξεθυμαίνει η θολή ομίχλη όσο να πεις,
αλλά είναι εκεί, τη βλέπεις˙
μόνο σαν πέσει πάνω της μια ατόφια αλήθεια, μια σπαρακτική εξομολόγηση,
δεν αντέχει και λειώνει,
εξαφανίζεται.
Άλλο ψέμα έχει τότε σειρά,
δε βολεύονται εύκολα στην αλήθεια οι ανθρώποι.
28-04-2021
4.Σκεφτήκατε ποτέ να γράψετε παιδικά βιβλία;
Δεν τολμώ να το σκεφτώ, επειδή το θεωρώ πολύ δύσκολο. Ακόμα προσπαθώ να ξεμπερδέψω με τους δικούς μου δαίμονες και τα βιβλία που γράφω είναι για πράγματα τα οποία θεωρώ πως γνωρίζω ή θέλω πολύ να μάθω. Για τα παιδιά ισχύει αυτό που τραγούδησε ο Διονύσης Σαββόπουλος: Δεν ξέρω τι να παίξω στα παιδιά! Πραγματικά δεν ξέρω! Κι αυτά που σας λέω τόσην ώρα, τρέμω στην ιδέα πως δεν ταιριάζουν με τα ενδιαφέροντά σας και την ουσία των ερωτήσεών σας.
5.Ποιο από τα βιβλία σας βασίζεται σε αληθινά γεγονότα;
Ως ποιητής ανήκω σ’ εκείνους που γράφουν βιωματικά, δηλαδή αναζητούν τα θέματα και τις λέξεις των ποιημάτων τους στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Έτσι στα ποιήματά μου αντικατοπτρίζεται η πραγματική ζωή και όχι ονειρικές καταστάσεις.
Ως ερευνητής, δεν μπορώ παρά να ψάχνω απαντήσεις σε γεγονότα και καταστάσεις που συνέβησαν, οπότε και πάλι η ζώσα αλήθεια αλλοτινών εποχών είναι το αντικείμενο των σχετικών βιβλίων μου.
Ακόμα και τα διηγήματα που έγραψα, είχαν ως πρώτη ύλη πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν σε άλλους, κάποτε. Βρήκαν όμως τον τρόπο και χώθηκαν εκεί ανάμεσα και δικά μου χαρακτηριστικά και εμπειρίες.
Και στο θέατρο το ίδιο. Τελικά είμαι από εκείνους τους συγγραφείς που γράφω επειδή ζω! Η ζωή είναι που τροφοδοτεί την ανθρώπινη ψυχή με ερεθίσματα για να βρει απαντήσεις και γαλήνη!
Το γεγονός πως όταν μπαίνει η τελεία σε κάποιο ποίημά μου ή σε κάποιο βιβλίο μου, νιώθω χαρούμενος και ευτυχισμένος –ακόμη κι αν το θέμα αφορούσε κάτι άσχημο, όπως ο θάνατος ή η μοναξιά- σημαίνει πως η διαδικασία γραφής είναι κάτι το λυτρωτικό και αναγκαίο!
Σας ευχαριστώ πολύ, μέσα από την καρδιά μου!
ΥΓ
Η συνέντευξη δόθηκε διά του διαδικτύου. Ηλεκτρονικά πήρα τις ερωτήσεις και με τον ίδιο τρόπο έδωσα τις απαντήσεις.
*Θεόφιλος Σαραφίδης, παιδί του μαγευτικού Ηλιολούστου.
